Mental health is een hot topic in de maritieme wereld. Op conferenties buigt men zich over de vraag hoe werkers op en rond het water mentaal gezond kunnen blijven. Allerlei organisaties met psychologen bieden hulp aan om ervoor te zorgen dat bemanningen en projectorganisaties met een opgewekt gemoed hun werk kunnen doen.
Waar komt deze plotselinge aandacht vandaan? Onderzoek wijst uit dat psychische problemen toenemen – zeevarenden en waterbouwers vormen daarop geen uitzondering. Als waterbouwpastor vind ik het positief dat geestelijke gezondheid meer aandacht krijgt. Wel zie ik een risico: net als toen de dokter de rol van de dominee overnam, dreigt nu een over-medicalisering. Terwijl mentale zorg vaak juist heel praktisch kan zijn.
Stress die voortkomt uit slechte werkomstandigheden los je niet op met therapie, maar met betere werkomstandigheden. Tegelijk is er winst te behalen in preventie. Daarom ben ik met twee havendominee-collega’s gastlessen gaan geven op bijna alle Nederlandse zeevaartscholen. Die lessen gaan over simpele maar belangrijke thema’s: do’s & don’ts aan boord, omgaan met andere culturen, je mentale batterij opladen en je grenzen bewaken.
Het is geen hogere wiskunde, maar het blijkt dat zulke voorbereiding de weerbaarheid van studenten tijdens hun stage vergroot. In de terugkomlessen na hun eerste stage vragen we naar hun ervaringen. Wat blijkt? De sfeer aan boord is bepalender voor een succesvolle stage, dan een mooie hut of exotische bestemmingen. Ook de manier waarop feedback wordt gegeven speelt een grote rol. De tijd van de humeurige, grommende kapitein die geen tegenspraak duldt, zou voorbij moeten zijn – al duikt hij soms nog op.
Een beetje investeren in het sociale leven aan boord of op projecten maakt mensen aantoonbaar gelukkiger. Denk aan een zwembad, een barbecue of een eindfeest. Zulke zaken lijken klein, maar hebben grote impact. Juist nu de marges onder druk staan, is het belangrijk om dat niet te vergeten. Dan hoeven we misschien niet allemaal naar de psycholoog. Want daar zijn de wachtlijsten toch al zo lang.
Stefan Francke
Waterbouwpastor en baggerdominee
Gastcolumn De Waterbouwer editie 2 2025