Tag(s):
Markt
Op 13 november 2025 organiseerden de Vereniging van Waterbouwers, Rijkswaterstaat en de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) gezamenlijk een themadag over de invulling van de specifieke zorgplicht. Deze verplicht bedrijven om bij werkzaamheden altijd zorgvuldig te handelen ten aanzien van mens, milieu en omgeving, ook wanneer er geen expliciete wet- of regelgeving is. Voor de Werkgroep Grond en Baggerspecie aanleiding om het initiatief te nemen om samen met toezichthouders en opdrachtgevers tot een passende invulling te komen van deze zorgplicht voor het baggeren.
Op 13 november 2025 organiseerden de Vereniging van Waterbouwers, Rijkswaterstaat en de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) gezamenlijk een themadag over de invulling van de specifieke zorgplicht. Deze verplicht bedrijven om bij werkzaamheden altijd zorgvuldig te handelen ten aanzien van mens, milieu en omgeving, ook wanneer er geen expliciete wet- of regelgeving is. Voor de Werkgroep Grond en Baggerspecie aanleiding om het initiatief te nemen om samen met toezichthouders en opdrachtgevers tot een passende invulling te komen van deze zorgplicht voor het baggeren.
De juridische kaders van de (specifieke) zorgplicht
De dag werd geopend door Petra Lindhout, jurist Water en Bodem bij Rijkswaterstaat. In haar presentatie schetste zij het verschil tussen de algemene zorgplicht (art. 1.7 en 1.7a Ow) en de specifieke zorgplicht zoals die in het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal) is opgenomen.
Met behulp van recente jurisprudentie liet zij zien hoe rechters sinds 1 januari 2024 omgaan met deze casuïstiek, en in welke situaties toezicht en handhaving een beroep doen op de specifieke zorgplicht. Daarbij gaf ze inzicht in voorlopige voorzieningenzaken waarin partijen de zorgplicht aanvoerden, onder andere bij lozingsactiviteiten en werkzaamheden in of nabij waterstaatswerken.
Op basis hiervan gaf ze de deelnemers een aantal punten mee om over na te denken voor de rest van de dag. Zo benadrukte ze dat instemming met een gedragscode niet automatisch betekent dat al aan de specifieke zorgplicht wordt voldaan. Ook wierp ze de vraag op of een met het bevoegd gezag afgestemde gedragscode de mogelijkheden voor directe handhaving van de specifieke zorgplicht zou kunnen beperken.
De Gedragscode Waterbouwsector
Na een korte koffiepauze nam Ferdi van Dongen, lid van de Werkgroep Grond en Baggerspecie van de Vereniging van Waterbouwers, de aanwezigen mee in de totstandkoming en inhoud van de Gedragscode Waterbouwsector. Deze gedragscode biedt richtlijnen voor een zorgvuldige en verantwoorde uitvoering van baggerwerkzaamheden in (sterk) verontreinigde waterbodems in Rijkswateren.
Ferdi schetste de aanleiding voor de gedragscode: het ontbreken van normering voor baggeren binnen de Omgevingswet en het belang van een gedeeld kader voor aannemers, opdrachtgevers en toezichthouders kan een hoop discussie in de uitvoering voorkomen. De gedragscode helpt om per project onderbouwde technische keuzes te maken, afgestemd op factoren als waterbodemopbouw, type verontreiniging, baggertechniek, omgevingsinvloeden en vakmanschap van de machinist.
Casus Juinen als gespreksthema
In het middagprogramma introduceerde Jochem Bloemendaal, lid van de Werkgroep Grond en Baggerspecie van de Vereniging van Waterbouwers, de casus Juinen: een fictieve maar realistisch opgebouwde praktijkcase rondom baggerwerkzaamheden in de rivier de Raas, gelegen in de gemeente Juinen. De casus omvatte verschillende bodemvakken, wisselende verontreinigingsgraden en uiteenlopende omgevingsfactoren zoals nabijgelegen natuurgebieden, bedrijventerreinen en recreatieve functies. Daarmee bood de casus een compleet en herkenbaar werkveld voor waterbouwers en toezichthouders.
Deelnemers gingen in groepen uiteen om deze casus te gebruiken als uitgangspunt voor een verdiepend gesprek over de invulling van de specifieke zorgplicht. Daarbij kwamen thema’s als techniekkeuze, omgang met mors en vertroebeling, risico-inschatting, monitoring, en de rol van een gedragscode uitgebreid aan bod. De tafels bespraken onder meer hoe de zorgplicht richting geeft aan keuzes in uitvoering, en in welke situaties aanvullende maatregelen of verduidelijking vanuit het bevoegd gezag wenselijk zijn.
Vervolg
De leden van de Werkgroep Grond en Baggerspecie gebruiken deze input om de concept-gedragscode verder aan te scherpen en te verduidelijken. Vervolgens wordt deze in het periodieke overleg met de ILT verder afgestemd. Er wordt beoogd begin volgend jaar tot een definitieve versie te komen.