Ons weer is onderhevig aan veranderingen. Periodes van hevige regenval en extreme droogte wisselen elkaar af, waardoor er het ene moment te veel, en het andere moment juist te weinig water in een gebied aanwezig is. Om de waterstanden in de omgeving van Twello optimaal te houden gaf Waterschap Vallei en Veluwe de opdracht aan Bagger- en Waterwerken Oosterwolde om twaalf bestaande stuwen te renoveren en vijf nieuwe aan te leggen.
Van ontwerp tot uitvoering
Derko van der Molen, directeur Bagger en Waterwerk Oosterwolde (BWO), is erg enthousiast over het project. “We hebben het plan binnen het bouwteam, samen met Waterschap Vallei en Veluwe, uitgewerkt en het ontwerp gemaakt. Daar hebben we ongeveer een jaar over gedaan. Precies voor de coronaperiode aanbrak was het klaar.” Het project rondom Twello is volgens Van der Molen erg veelzijdig. Je hebt namelijk niet alleen te maken met stedelijk gebied, maar ook met agrariërs. Dan is efficiënt waterbeheer van groot belang. “We hebben de vervanging van de bestaande stuwen integraal benaderd en geoptimaliseerd, en die aangevuld met een aantal nieuwe kunstwerken.” Dat laatste was nodig om te voldoen aan de wens van het waterschap. “Zij wilden met deze renovatie en uitbreiding het complete watersysteem naar een hoger plan tillen. ”
Naast de aanleg van vijf nieuwe stuwen werden twaalf stuwen gerenoveerd. Hierbij zijn goede, bestaande onderdelen aangevuld met nieuwe onderdelen. “We konden een mooie combinatie maken. Zo hebben we met standaard elementen zoals beton en L-wanden een betonnen bovenbouw kunnen construeren op een bestaande, houten onderbouw.” Daarbij werden de damwanden onder de waterlijn afgezaagd en gebruikt als fundatie voor de betonnen L-wanden. Die zijn prefab aangeleverd. “Voor het oog is het een compleet nieuwe stuw, waarbij we gebruikmaken van componenten die al aanwezig zijn.” Alle stuwen zijn uitgevoerd met een cassetteconstructie. Dat is een U-frame waarbij de stuw van bovenaf geplaatst kan worden. Dat kost in de aanleg iets meer, maar bij onderhoud na vijf, of tien jaar, hoeft de omgeving niet afgedamd te worden. Dan, kan de stuw eenvoudig er uitgehaald en na onderhoud weer ingetakeld worden.”
Aanpak Duurzaam GWW
Bij het project is gekozen voor de Aanpak Duurzaam GWW. “Zo hebben duurzaamheid en circulair werken expliciet een plek in de uitwerking van het project”, legt Van der Molen uit. Automatisering speelde daarbij een grote rol. “Je moet je voorstellen dat de meeste stuwen tot nog toe met de hand bediend werden”, schetst Van der Molen de situatie. “Een smal plankje om bij een stuw te komen is onveilig. Dat kon natuurlijk veel veiliger maar ook duurzamer.” Daarom zijn de stuwen nu volledig geautomatiseerd en kunnen ze, op afstand via de mobiele telefoon worden bediend. Dat scheelt niet alleen veel tijd, maar ook een hoop verkeersbewegingen tussen de locaties onderling, die de peilbeheerder nu niet meer hoeft te maken. Ook werd de toegang tot de stuwen verbeterd en werden leuningen en omheiningen rond de stuw toegepast. “Vooral bij stuwen die langs wandelpaden of in bewoond gebied staan.” De stroom voor de bediening wordt opgewekt met zonnepanelen. De elektrische installatie wordt zo geplaatst, dat die ook bij piekwaterstanden droog blijft. “In de nieuwe situatie kan er veel beter ingespeeld worden op extreem natte- of droge periodes en wordt er efficiënter met het beschikbare water omgegaan.” Zo kan in een natte periode het water sneller worden afgevoerd, en in een droge periode beter worden vastgehouden.
Betrokkenheid in voortraject van belang
Het project was voor Van der Molen mede zo veelzijdig, omdat hij met de bouwcombinatie ook in het voortraject al betrokken was. “Binnen het bouwteam mochten we al onze kennis en ervaring inbrengen. Niet alleen op civieltechnisch gebied maar ook op het gebied van werktuigbouwkunde en elektrotechniek. Dat was erg interessant.” Van der Molen vervulde binnen het bouwteam als hoofdaannemer een coördinerende rol. “Zo brengen we alle disciplines bij elkaar en creëren samen met het waterschap een mooi en efficiënt product.” Tijdens het voortraject was al veel besproken, waardoor het bouwteam tijdens de uitvoering niet voor onverwachte situaties kwam te staan. Door de afdeling Beheer van het waterschap in het voorontwerp te betrekken is ook bij oplevering een goede overdracht naar beheer geborgd.
Optimalisatie en afstemming van ontwerpnormen
Toch waren er zaken die wat meer voeten in de aarde hadden. “We hebben uitgebreid stilgestaan bij de waterpeilen voor het ontwerp van de stuwen”. Vooraf zijn alle ontwerpparameters van de locaties geïnventariseerd. Binnen het totale ontwerp zijn diverse normen en ontwerpeisen verder afgestemd en geoptimaliseerd. Deze ontwerpuitgangspunten zijn vervolgens opgenomen in de standaard van het waterschap. Dit betrof onder meer de hoogte van de stortebedden en de uitvoering van leuningwerken. Een andere uitdaging betrof de bereikbaarheid tijdens realisatie. “Sommige locaties liggen zodanig in het veld dat je heel erg afhankelijk bent van de weersomstandigheden of je de locatie ook daadwerkelijk met je materieel kunt bereiken. Bepaalde stukken van het gebied zijn bijvoorbeeld bijna altijd nat en alleen goed te bereiken in de zomer. Daar moesten we in de planning wel rekening mee houden.”
Vervolgtraject
Fase 1 van het project is inmiddels afgerond. Het tweede deel van het project, dat bestaat uit twee locaties en wordt dit jaar afgerond. “Als ik de werken zie dan ben ik echt trots”, geeft Van der Molen toe. “Je maakt werk dat in het zicht staat. We spreken bij een stuw van een kunstwerk en zo zie ik het ook echt. Een mooie stuw met strak betonwerk, mooie groene leuningen erop en in sommige gevallen zelfs uitgerust met zonnepanelen. Als ik daar langsrij dan denk ik; tjonge, wat mooi.”
Meer informatie: www.bwobv.nl