Tag(s):
Markt
Het is rumoerig in aanbestedingsland. In het kader van vastgelopen aanbestedingen van complexe projecten is het tijd om samen te kijken hoe het anders kan. Jaap van der Weele, algemeen directeur bij DEME Environmental NL, gooide zelf al het roer om. “De ‘wat’ hoort bij de opdrachtgever. De ‘hoe’ bepalen we samen.”
Het is rumoerig in aanbestedingsland. In het kader van vastgelopen aanbestedingen van complexe projecten is het tijd om samen te kijken hoe het anders kan. Jaap van der Weele, algemeen directeur bij DEME Environmental NL, gooide zelf al het roer om. “De ‘wat’ hoort bij de opdrachtgever. De ‘hoe’ bepalen we samen.”
Er wordt momenteel veel van waterbouwers verwacht. We staan voor een grote onderhouds- en renovatieopgave en moeten tegelijkertijd anticiperen op maatschappelijke veranderingen, nieuwe wet- en regelgeving en de uitvoering van programma’s zoals de Kaderrichtlijn Water (KRW), het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) en de Programmatische Aanpak Grote Wateren (PAGW).
Bij de aanbestedingen van hoognodige projecten staan enerzijds de overheden die belastinggeld zorgvuldig willen besteden en aan de andere kant de aannemers die winst willen maken. “Natuurlijk vinden we het belangrijk om stikstofuitstoot te beperken en ons materieel te verduurzamen. Dat doen we graag”, vertelt Van der Weele. “En gelukkig wordt onder meer die duurzaamheidswaarde steeds vaker meegerekend bij het ‘gunnen op waarde’. Toch is deze ontwikkeling nog niet consistent en voorspelbaar genoeg. Als puntje bij paaltje komt wordt door opdrachtgevers nog vooral naar de laagste waarde in euro’s gekeken. Wat dat betreft zitten we echt op een ander tempo dan de meeste overheden.”
Tegelijkertijd wordt volgens Van der Weele teveel geld uitgegeven aan zaken als vergunningstrajecten en proceskosten. Volgens hem moet veel meer van dat geld gaan naar de essentie van wat we als waterbouwers uitvoeren. “We doorlopen zoveel procedures voordat er een laagje klei op de dijk kan. Mijn faalkosten zitten al lang niet meer in meer of minder kuubs in de uitvoering, maar in de vraag of ik het contract wel goed heb begrepen en de betrouwbaarheid van de areaalgegevens.”
Risicoverdeling
Dat complexe miljardencontracten nog te vaak worden uitgegeven in dichtgetimmerde contracten, met alle risico’s bij de aannemer, moet veranderen. Dat vindt ook jurist, adviseur en ex-advocaat Arent van Wassenaer. Hij schreef een boek over de succesfactoren van projecten wereldwijd. Succes betekent volgens hem het halen van je vooraf gestelde doelen. En alles wat het behalen van die doelen kan beïnvloeden, noemen we risico’s. “En juist die risicoverdeling, daar moeten we anders mee omgaan. Als we contract- en aanbestedingsvormen anders gaan benaderen, kunnen we ruimte creëren voor partijen om vooraf meer in gesprek te gaan over de te treffen beheersmaatregelen. Dan zal blijken dat het ene risico beter gedekt kan worden door de ene partij en de andere door de andere.”
Meer 2-fasencontracten en allianties
Van der Weele is een voorstander van zo’n manier van samenwerken. Hij heeft er bewust voor gekozen niet meer standaard voor de laagste prijs mee te vechten en roept andere waterbouwers op ook de impasse te doorbreken. “We moeten samenwerken om te komen tot een consistente uitvraag.” Als de aanblijvende uitvragen in UAV-GC-contracten vaker plaatsmaken voor meer 2-fasencontracten – of volgens hem nog beter: werken in coöperaties – ontstaat er volgens hem een heel andere dynamiek. “De ‘wat’ blijft bij de opdrachtgever, maar de ‘hoe’ bepalen we samen.”
De kracht ligt bij de flexibiliteit om samen keuzes te maken in plaats van een afgebakend contract uit te voeren. “We maken duidelijke afspraken over het verdienmodel, brengen onze mensen en middelen in en kijken samen naar de aanpak. Vervolgens kunnen we op basis van transparantie, gezamenlijk belang en een eerlijke verdeling van baten en risico’s als alliantie dezelfde doelen nastreven.”
Volgens Van Wassenaer is samenwerken in allianties niet altijd het tovermiddel voor succes. Volgens hem zijn er heus wel projecten waarbij waterbouwers met een RAW-bestek uit de voeten kunnen. De uitzondering ligt bij complexe projecten. Denk aan de recent vastgelopen aanbesteding van de Van Brienenoordbrug. “Bij dergelijke projecten is een succesvol eindresultaat afhankelijk van te veel risico’s aan de opdrachtnemerskant. Potentiële hindernissen kun je van tevoren onmogelijk allemaal overzien. Laat staan dat één partij ze kan managen. De beste ontwerpoplossingen kun je volgens mij veel beter samen uitvogelen dan wegzetten in een UAV-GC-contract.”
Gezamenlijke doelen motiveren
Een niet te onderschatten succesfactor daarbij is een gemotiveerd team. Dat mensen gedeelde verantwoordelijkheid voelen en met enthousiasme hun taken vervullen, is volgens Van Wassenaer nog belangrijker dan de contract- of aanbestedingsvorm. “En dat gevoel bereik je niet zonder heldere gezamenlijke doelen. Je hoeft niet in alles samen te werken, maar neem op zijn minst de tijd om overeenstemming te vinden over die doelen.”
“En hoe soepeler dit proces loopt, hoe meer arbeidsvreugde”, voegt Van der Weele toe. Hij merkt dat zijn collega’s deze manier van samenwerken omarmen, bijvoorbeeld binnen de Graaf Reinald-alliantie op het project Gorinchem-Waardenburg. “Ook sectorbreed heeft het alleen maar voordelen als mensen lekker op hun plek zitten. Met de voorspelde krapte op de arbeidsmarkt het komende decennium, staat werkplezier én het goed benutten van kennis en kunde hoog op al onze agenda’s.”