Mijn collega’s moeten veilig hun werk kunnen doen

Ronald Prins is Opsporing Ontplofbare Oorlogsresten (OOO)-Deskundige bij Boskalis Nederland en samen met zijn team verantwoordelijk voor het opsporen van explosieven in de grond en in het water. “Het werk dat wij doen is het in kaart brengen van hetgeen zich in de bodem bevindt. Dat kost weliswaar tijd, maar is niet voor niets want het is echt heel belangrijk. Op negen van de tien projecten waar we bij betrokken zijn, vinden we wel iets dat oorlog gerelateerd is. Ik moet er niet aan denken dat mijn collega’s een explosief tegenkomen tijdens het baggeren of graven. Hun veiligheid gaat ons bij Boskalis boven alles. Als we iets gevonden hebben ,zijn ze toch altijd weer blij dat we betrokken zijn geweest. Met dit werk ondersteunen we onze collega’s praktisch en daadkrachtig. We hebben veel kennis en expertise in huis en kunnen dit met veelal eigen materieel oplossen.”

Achtergrond

Ronald Prins heeft de HTS civiele techniek gedaan en is uiteindelijk terecht gekomen als vergunningverlener bij het Hoogheemraadschap van Delfland. Vervolgens is hij 14 jaar geleden begonnen bij Boskalis Nederland als vergunningencoördinator en later als adviseur grondstoffen.”Ik had ervaring met grondwerkzaamheden, en in die functies te maken met wetgeving en milieu- en technische aspecten van aanbestedingen en lopende projecten. Op een gegeven moment, na 6 jaar, was ik werkzaam op één van de ‘Ruimte voor Rivieren’ -Projecten in Deventer. Daar kreeg ik te maken met de samenhang tussen milieu en explosieven. Het wekte mijn interesse en ik wilde er meer over weten. Zodoende ben ik in 2016 begonnen bij de afdeling die explosieven opspoort. Eerst als assistent en op een gegeven moment als OOO-Deskundige.
Ik vind mijn huidige baan erg leuk om te doen. Het werk is erg afwisselend. Ik doe de voorbereiding op kantoor, maar ben ook vaak ‘in het veld’ te vinden, aan het detecteren of benaderen van objecten op het land of op het water. Ik werk met twee andere collega’s samen in een team en we begeleiden zelf de projecten van begin tot het einde. Je kan dan alle facetten hanteren. Het is een dynamisch vak.”

Werkwijze

“Ik ben nu betrokken bij diverse projecten van Boskalis. Zowel op het land als op het water. We voeren bijvoorbeeld ook detectieprojecten uit op de Noordzee. Daarbij ligt de focus op het lokaliseren van eventuele objecten, zodat de baggerschepen hier rekening mee kunnen houden bij de winning van zand voor het versterken van onze kust. Bij projecten op land en op de binnenlandse rivieren moeten we de objecten vaker verwijderen. Dat traject is arbeidsintensiever omdat het hierbij vaak verder gaat dan enkel de detectie. We zijn gecertificeerd en zijn verantwoordelijk voor het gehele proces tot aan de overdracht van de gevonden oorlogsresten aan de EODD (Explosieven Opruimingsdienst Defensie), die de ruiming verzorgt.
Het opsporen van oorlogsresten gebeurt volgens bepaalde stappen. Eerst doen we een vooronderzoek, vervolgens bepalen we de detectiemethode en gaan we detecteren. Daarna analyseren (interpreteren) we de detectiedata en vervolgens benaderen we de objecten en stellen deze veilig, indien het explosieven zijn.”

Vooronderzoek

“Het is volgens de Nederlandse wet verplicht om historisch vooronderzoek in een gebied te verrichten, voordat werkzaamheden kunnen worden uitgevoerd. Uit dit vooronderzoek kan blijken of er in het verleden oorlogshandelingen hebben plaatsgevonden binnen het projectgebied, waardoor het als ‘verdacht op ontplofbare oorlogsresten’ wordt aangemerkt. De omgeving, bodemstructuur, waterdiepte en diepteligging zijn maatgevend voor ons om de detectiemethode te bepalen.”

Detectie methoden

“Voor het detecteren van ontplofbare oorlogsresten (explosieven) wordt gebruik gemaakt van geavanceerde opsporingsapparatuur. Voor het project GoVa 6b (baggerwerkzaamheden op de Maas) meten we verstoringen in het aardmagnetisch veld (ook wel non-realtime of computerondersteunde detectie genoemd). Hiervoor gebruiken wij een peilboot die is voorzien van 8 magnetometersondes. Daarmee kunnen we tot 4 meter diepte de bodem afspeuren naar (ferro)metalen. De exacte locatie van de peilboot wordt bepaald met behulp van GPS. De data die hierbij wordt vergaard, wordt opgeslagen op een computer en in een later stadium geïnterpreteerd. Op het schip is te zien wat reeds is gedetecteerd en welke delen nog moeten worden ‘ingevaren’.”

Analyseren van meetdata

“Voor het interpreteren van meetdata zijn verschillende evaluatieprogramma’s beschikbaar. Met deze programma’s kan de meetdata in zijn geheel, of een selectie daarvan, nader worden geanalyseerd. Verstoringen waarvan de meetwaarden overeenkomen met de munitieartikelen, die we op basis van het vooronderzoek kunnen verwachten, worden aangemerkt. Hierbij wordt de locatie vastgelegd in x, y en z. De verstoringen laten zich in het evaluatieprogramma zien als rode en blauwe vlekken. Het resultaat van de interpretatie is een objectenlijst, dit is een opsommingen van alle aangemerkte objecten in het gedetecteerde veld, en een veldkaart waarop de verstoringen zichtbaar worden gemaakt.”

Benaderen en Veilig stellen

“Op basis van de objectenlijst kunnen we de aangemerkte objecten gaan benaderen. Benaderen is het cyclisch verrichten van de handelingen detecteren, lokaliseren en laagsgewijs ontgraven (eventueel geassisteerd door duikers), met als doelstelling het object te kunnen identificeren en uiteindelijk veilig te stellen. Dit is een arbeidsintensief proces, maar alleen op deze wijze kunnen we definitief vaststellen of het hier een explosief betreft.
Indien we een explosief aantreffen stellen we deze veilig. Dit zijn maatregelen die nodig zijn om risico’s naar de omgeving te kunnen beheersen tot aan de overdracht van de explosieven aan de EODD. Hierbij mogen wij geen demontagehandelingen uitvoeren.
De EODD is in Nederland verantwoordelijk voor het ruimen van dergelijke artikelen. Indien nodig assisteren wij de EODD gedurende dit proces.
Vaak vinden mensen ons vakgebied interessant en soms mysterieus. Iedereen wil de gevonden objecten graag bekijken, maar dan moeten ze juist op afstand blijven. Iedereen weet wel hoe een vliegtuigbom eruitziet of een land- of zeemijn. Maar er zijn ook artikelen die minder herkenbaar zijn. Daarom moeten we voorzichtig te werk gaan en iedereen soms op afstand houden.”

Dilemma

“Soms besluiten we om het object niet te benaderen. Als een object op 4 meter diepte ligt en we moeten maar tot 2 meter diepte ontgraven beroeren we het object verder niet, dan is het ook mogelijk het object te laten liggen.
Opdrachtgevers staan af en toe voor een lastige keuze. Alle objecten verwijderen is op het water een kostbare aangelegenheid, maar zorgt er wel voor dat dat dit deel vrij is van explosieven. Het is in sommige gevallen ook mogelijk om met beheersmaatregelen en met andere baggertechnieken te werken, zodat wij en de omgeving geen hinder ondervinden van eventuele explosieven tijdens de uitvoering. De explosieven zullen dan niet of deels worden verwijderd. Echter kunnen eventuele opvolgende werkzaamheden (zoals onderhoudswerkzaamheden) daar veel hinder van ondervinden. Op het water is de locatie, type werkzaamheden en de omgeving bepalend bij het uiteindelijke besluit.
Bij landzijdige projecten is dit dilemma minder aanwezig. Dan worden over het algemeen alle objecten verwijderd die binnen de invloedssfeer liggen van de geplande werkzaamheden.”

Toekomst

“Ik probeer altijd nieuwe dingen erbij te leren. Zo hebben we nu voor het eerst waterbodemdetectie uitgevoerd met eigen apparatuur. Dat wil ik dan graag eerst zelf uitvoeren om te kijken hoe het werkt, voordat mijn collega’s ermee aan de slag gaan.
Boskalis is een fijne veelzijdige werkgever. Ik werk al veertien jaar voor ze. Ze geven me alle ruimte om door te groeien. In de toekomst wil ik graag Senior OOO-deskundige worden. Ik heb de papieren al binnen, maar wil nog zoveel mogelijk ervaring opdoen met het vinden van munitie.
De objecten die ik vind blijven me namelijk altijd bij. Soms vergt dit werk engelen geduld. Van de honderden objecten is maar één procent explosief, maar als we deze objecten op een veilige manier hebben weten te verwijderen ben ik pas tevreden. Dan heb ik gezamenlijk met mijn directe collega’s ons werk goed gedaan, want de veiligheid van onze mede collega’s staat hierbij altijd voorop.”

Ook werken voor Boskalis Nederland? Zie www.nederland.boskalis.com