Studentenstops technische opleidingen zetten rem op de duurzame ontwikkeling van Nederland

Dagelijks werken ingenieurs aan de grote transities en uitdagingen waarvoor we in Nederland en in de wereld staan. De zeespiegelstijging, de klimaatverandering, de energietransitie en het bereikbaarheid houden van stad en land. Al deze vraagstukken hebben één ding gemeen. En dat is dat we slimme, goed-opgeleide mensen nodig hebben om een bijdrage te leveren aan het bedenken en uitwerken van oplossingen.

Om deze maatschappelijke uitdagingen waarvoor we staan in Nederland aan te kunnen, hebben we technologische innovaties nodig. Veel van de oplossingen die dit kabinet aandraagt inzake de energietransitie (CO2-opslag in de bodem, waterstof, opslag van energie, goedkoper bouwen van windmolenparken) vragen om het denkwerk van ingenieurs en technici. Ook op het gebied van waterveiligheid weten we een aantal zaken zeker. De zeespiegel stijgt, de bodem daalt en de neerslag valt in steeds meer wisselende hoeveelheden uit de lucht. Ook hier zijn het de ingenieurs die Nederland droog moeten houden. Nu en in de komende honderd jaar. Mensen die technische oplossingen kunnen ontwikkelen en die uit de voeten kunnen met de razendsnelle ontwikkelingen op het gebied van data, kunstmatige intelligentie en virtual en augmented reality.

Het belang van het opleiden van voldoende ingenieurs wordt ook door het Rijk onderkend. In 2013 was zij medeondertekenaar van het Techniekpact, samen met werkgevers, werknemers en onderwijsinstellingen. Een van de doelen hiervan was om meer studenten te laten kiezen voor exacte opleidingen. Dat begint zijn vruchten af te werpen. Zo nam het aandeel instromende studenten bètatechniek in het hoger onderwijs de afgelopen tien jaar aanzienlijk toe. Gezamenlijk beleid van overheid en maatschappelijke partners dat zijn vruchten afwerpt, een goede ontwikkeling zou je zeggen.

Het is daarom wrang dat technische universiteiten zich steeds meer genoodzaakt zien om de instroom van het aantal studenten te begrenzen. Voor komend collegejaar zullen er weer vijf universitaire bacheloropleidingen met een begrenzing -studentenstop- bijkomen in de sector bètatechniek. We weten dus extra jongeren voor techniek te interesseren, maar kunnen hun niet opleiden. Simpelweg omdat er geen plek is.

De reden voor de toename van studentenstops is dat de financiering van het universitair onderwijs enorm achterblijft. Sinds 2000 zijn universiteiten ongeveer een kwart van hun budget per student kwijtgeraakt. En hoewel de afgelopen 10 jaar het aantal bètatechniekstudenten met 78% toenam, groeide hun onderwijsstaf slechts met een kleine 17%. De universiteiten leveren dus een knappe prestatie, maar de grens lijkt wel bereikt.

Deze ontwikkeling is zorgelijk en gezien de genoemde uitdagingen op geen enkele manier te onderbouwen. We moeten de instroom in de bètatechniek niet begrenzen, maar geïnteresseerde jongeren juist opleiden. Omdat ingenieursbureaus en waterbouwers staan te springen om jong talent. En om de Nederlandse samenleving maatschappelijk en economisch de positie te laten houden die we nu hebben.

Als we het hebben over investeren in de toekomst van ons land dan is iedere extra euro in het onderwijs voor de jongeren die dit mogelijk moeten gaan maken goed besteed. Wij roepen daarom de politiek op om in deze studenten te investeren, zodat de studentenstops op technische studies kunnen worden afgeschaft. De huidige studentenstops getuigen van een kruideniersmentaliteit die wellicht effectief is in dit boekjaar. Het gevolg is dat de echte rekening wordt doorgeschoven naar de volgende generatie. Dat mogen we niet laten gebeuren. Want we hebben nu oplossingen nodig voor de toekomst. En die oplossingen moeten toch echt komen van de toekomstige generatie ingenieurs en technici.

Verantwoording feiten en cijfers

1. Over de toename van studentenstops (numeri fixi) voor het komende collegejaar: https://www.delta.tudelft.nl/article/meer-universitaire-opleidingen-met-numerus-fixus

De cijfers van bovenstaand artikel van de TU Delft zijn gebaseerd op cijfers van Studiekeuze 123. Dit is een stichting die door studenten, het hoger onderwijs en ministerie van OCW is opgericht om objectieve studiekeuze-informatie te verzamelen en te verspreiden. Studiekeuze123 beheert informatie over de erkende opleidingen aan hogescholen en universiteiten en voert jaarlijks de Nationale Studenten Enquête uit. https://www.studiekeuze123.nl/welke-opleidingen-hebben-een-numerus-fixus

2. Cijfers over 1. de achterblijvende financiering van universiteiten, 2. de toename van bètastudenten en 3. de daarmee samenhangende verslechterende ratio aantal studenten per docent op TU's. Deze cijfers komen van de Vereniging van Universiteiten (VSNU) uit hun rapport Ruimte voor investeringen en talent (p. 19 en p. 20). Te vinden op hun site: http://www.vsnu.nl/files/documenten/Domeinen/Financiën/Ruimte%20voor%20investeringen%20en%20talent.pdf

3. Cijfers m.b.t. de claim dat het Techniekpact zijn vruchten afwerpt vanwege een toename van het aandeel instromende studenten bètatechniek in het hoger onderwijs de afgelopen tien jaar: pagina 2 van de 'infographic monitor highlights 2018' van het Techniekpact: https://www.techniekpact.nl/cdi/files/61c6ff2194b08ac122c97918aeef22feeb5b78d4.pdf

N.B. De strekking van ons pleidooi wordt onderschreven door de Vereniging van Universiteiten (VSNU).